Włoski ekspert Gianni Papi ogłosił przełomowe odkrycie związane z obrazem Caravaggia „Chłopiec obierający owoc”. Pod warstwami farby tego dzieła znaleziono wcześniejszą kompozycję, która może być najwcześniejszym znanym dziełem mistrza baroku. Prześwietlenie płótna ujawniło zaskakujące szczegóły, w tym sylwetkę psa i fragmenty pejzażu. To znalezisko rzuca nowe światło na proces twórczy i wczesną karierę Caravaggio. Badania nad obrazem otwierają dyskusję o technikach malarskich i tajemnicach ukrytych w dziełach wielkich artystów
Jak dokonano sensacyjnego odkrycia
Nowoczesne technologie, takie jak rentgenografia i analiza warstwowa, umożliwiają badanie obrazów bez ich uszkadzania. W przypadku „Chłopca obierającego owoc” zastosowano te metody, by zgłębić strukturę płótna. Gianni Papi, specjalista od sztuki XVI i XVII wieku, zauważył pod widoczną warstwą farby starsze elementy. Między dłońmi chłopca a obieranym owocem dostrzegł zarys niewielkiego psa z otwartym pyskiem, wpatrzonego w postać. Obecność tej sylwetki wskazuje, że Caravaggio pierwotnie stworzył inną kompozycję, którą później zamalował.
Dodatkowo w dolnej części obrazu odnaleziono ślady pejzażu, co sugeruje, że artysta eksperymentował z różnymi pomysłami. Takie odkrycia nie są rzadkością w analizie dzieł sztuki, ponieważ malarze często przemalowywali płótna, oszczędzając drogie materiały. W przypadku Caravaggia, który w młodości borykał się z trudnościami finansowymi, takie praktyki były powszechne. Prześwietlenie obrazu ujawniło nie tylko zmiany w kompozycji, ale także sposób, w jaki artysta budował swoje dzieła, warstwa po warstwie.
„Chłopiec obierający owoc”. Znaczenie dzieła w twórczości Caravaggia
Obraz „Chłopiec obierający owoc”, datowany na lata 1592–1593, należy do najwcześniejszych znanych prac Caravaggia. Powstał, gdy artysta miał zaledwie 21–22 lata i dopiero rozpoczynał karierę w Rzymie. Dzieło przedstawia młodego mężczyznę w skupieniu obierającego owoc, co oddaje naturalizm i dbałość o detale, charakterystyczne dla lombardzkiej szkoły malarskiej. W tym okresie Caravaggio pracował w warsztacie Giuseppego Cesariego, malarza papieża Klemensa VIII, gdzie zajmował się głównie tematyką owoców i kwiatów.
Istnieje kilka wersji tego obrazu, przechowywanych w różnych kolekcjach, m.in. we florenckiej fundacji Roberta Longhiego, w kolekcji królewskiej w Wielkiej Brytanii oraz w prywatnych zbiorach w Szwajcarii. Każda z nich ukazuje młodzieńczą wprawę artysty, ale też jego nowatorskie podejście do światła i cienia. Odkrycie wcześniejszej kompozycji pod jedną z wersji obrazu podkreśla eksperymentalny charakter pracy Caravaggia. Zamiast tworzyć idealizowane sceny, typowe dla manieryzmu, skupiał się na realistycznych przedstawieniach codziennego życia.
Caravaggio. Życie i sztuka mistrza baroku
Caravaggio, a właściwie Michelangelo Merisi, urodził się w 1571 roku w Mediolanie. Jego życie naznaczone było zarówno geniuszem artystycznym, jak i burzliwymi wydarzeniami. W młodości stracił rodziców, co zmusiło go do wczesnego rozpoczęcia pracy. W Mediolanie zapoznał się z dziełami Leonarda da Vinci i regionalną sztuką Lombardii, która ceniła prostotę i szczegółowość. W 1592 roku, po konflikcie z prawem, uciekł do Rzymu, gdzie rozpoczął karierę malarską.
W Rzymie Caravaggio szybko zyskał uznanie dzięki nowatorskiemu stylowi. Jego obrazy, takie jak „Chory Bachus” czy „Wróżenie z ręki”, wyróżniały się intensywnym realizmem i dramatycznym użyciem światłocienia, znanym jako chiaroscuro. Wprowadził też technikę tenebryzmu, w której postacie wyłaniają się z mrocznego tła dzięki ostrym kontrastom świetlnym. Te innowacje zrewolucjonizowały malarstwo barokowe i zainspirowały wielu naśladowców, zwanych caravaggionistami.
Jego życie prywatne było pełne skandali. Caravaggio słynął z awanturniczego charakteru, co doprowadziło do licznych konfliktów, a nawet zabójstwa w 1606 roku. Uciekając przed wymiarem sprawiedliwości, tworzył w Neapolu, na Malcie i Sycylii. W 1610 roku, w drodze powrotnej do Rzymu, zmarł w tajemniczych okolicznościach, mając zaledwie 39 lat. Mimo krótkiego życia pozostawił po sobie dzieła, które do dziś fascynują miłośników sztuki.
Tajemnice ukryte w płótnach. Dlaczego artyści zamalowywali obrazy?
Przemalowywanie płócien było powszechną praktyką wśród artystów, zwłaszcza w czasach, gdy materiały malarskie były kosztowne. Caravaggio, będąc na początku kariery w trudnej sytuacji finansowej, prawdopodobnie recyklingował swoje prace, aby zaoszczędzić. Zamalowywanie wcześniejszych kompozycji pozwalało na ponowne wykorzystanie płótna, ale także na eksperymentowanie z nowymi pomysłami. Odkrycie psa i pejzażu pod „Chłopcem obierającym owoc” świadczy o tym, że artysta zmieniał koncepcje w trakcie pracy.
Wielu mistrzów, od Tycjana po Rembrandta, pozostawiło na swoich płótnach ślady wcześniejszych szkiców lub zupełnie innych obrazów. Nowoczesne technologie pozwalają odkrywać te warstwy, oferując wgląd w proces twórczy artystów. W przypadku Caravaggia takie znaleziska są szczególnie cenne, ponieważ jego dzieł zachowało się stosunkowo niewiele. Szacuje się, że stworzył około 80 obrazów, z czego do naszych czasów część uległa zniszczeniu lub zaginęła.
Ciekawostki o Caravaggio. Nie tylko mistrz pędzla
Caravaggio był postacią pełną sprzeczności, co czyni go fascynującym nie tylko jako artystę, ale i człowieka. Jego obrazy budziły kontrowersje – na przykład „Zaśnięcie Marii” zostało odrzucone przez zleceniodawców, ponieważ Matka Boska przypominała prostytutkę, a apostołowie mieli brudne stopy. Artysta lubił ukrywać autoportrety w swoich dziełach, jak w „Chorym Bachusie” czy „Dawidzie z głową Goliata”, gdzie przedstawił siebie jako pokonanego giganta.
Miał też zwyczaj zatrudniania zwykłych ludzi jako modeli, w tym mieszkańców rzymskich karczm i ulicznych przechodniów. Dzięki temu jego obrazy emanują autentyzmem, ale w czasach, gdy sztuka sakralna wymagała idealizacji, takie podejście bywało krytykowane. Caravaggio był również pionierem w przedstawianiu scen z życia codziennego, takich jak oszuści karciani czy wróżki, co zrewolucjonizowało tematykę malarstwa. Jego życie, pełne ucieczek i dramatycznych zwrotów, przypomina fabułę powieści awanturniczej, co tylko potęguje zainteresowanie jego twórczością.
Znaczenie odkrycia dla historii sztuki
Odnalezienie wcześniejszej kompozycji pod „Chłopcem obierającym owoc” ma ogromne znaczenie dla badań nad Caravaggiem. Jeśli Gianni Papi ma rację, że jest to najwcześniejsze znane dzieło artysty, a badaczom może ono dostarczyć nowych informacji o jego początkach w Rzymie. Pokazuje też, jak szybko Caravaggio rozwijał swój unikalny styl, łączący naturalizm z dramatycznym światłocieniem. To odkrycie podkreśla też rolę nowoczesnych technologii w badaniach nad sztuką, które pozwalają odkrywać sekrety ukryte w dziełach sprzed wieków.
Debata nad autentycznością i datowaniem obrazu z pewnością będzie trwała, ponieważ w świecie sztuki takie odkrycia często budzą kontrowersje. Niezależnie od wyników dalszych badań, znalezisko to pokazuje, jak wiele tajemnic wciąż skrywają dzieła wielkich mistrzów. Caravaggio, mimo że żył ponad 400 lat temu, nadal fascynuje i zaskakuje.
Caravaggio: (c) Rysunki.pl / GR
Na górnej ilustracji: rysunek Ottavio Leoni, przedstawiający portret Caravaggia, około 1621
Zobacz też:
>
>
