Conan Barbarzyńca, stworzony przez Roberta E. Howarda, to ikona literatury fantasy, która zrewolucjonizowała gatunek heroic fantasy. Od debiutu w 1932 roku w magazynie „Weird Tales” opowieści o potężnym wojowniku z Cymmerii fascynują czytelników na całym świecie. Postać Conana, łącząca brutalną siłę z niezłomnym duchem, stała się symbolem wolności i przygody. Adaptacje filmowe, szczególnie z Arnoldem Schwarzeneggerem oraz komiksy o Conanie, umocniły jego status w popkulturze. Przybliżamy genezę, charakterystykę bohatera, wpływ filmu z 1982 roku, komiksy oraz popularność Conana w Polsce i na świecie
Geneza Conana. Robert E. Howard i jego wizja
Robert E. Howard, amerykański pisarz urodzony w 1906 roku, stworzył Conana Barbarzyńcę w czasach Wielkiego Kryzysu, gdy magazyny pulpowe, takie jak „Weird Tales”, cieszyły się ogromną popularnością. Howard, zainspirowany mitologiami, historią starożytną i literaturą przygodową, chciał stworzyć bohatera, który uosabia pierwotną siłę i niezależność. Pierwsze opowiadanie, „Feniks na mieczu”, ukazało się w grudniu 1932 roku i przedstawiło Conana jako króla Akwilonii, choć kolejne historie cofały się w czasie, ukazując jego młodość jako złodzieja, najemnika i wojownika. Howard napisał 21 opowiadań i jedną powieść o Conanie, z których 17 opublikowano za jego życia. Po tragicznej śmierci pisarza w 1936 roku jego dzieło kontynuowali inni autorzy, tacy jak L. Sprague de Camp i Lin Carter.
Świat Conana, zwany Erą Hyboryjską, to fikcyjna epoka sprzed 12 tysięcy lat, łącząca elementy prehistorii, mitologii i fantasy. Howard stworzył bogate tło historyczne, inspirowane Sumerami, Egipcjanami i ludami nordyckimi, co nadało opowieściom epicki charakter. Conan, urodzony w barbarzyńskiej Cymmerii, wyróżniał się nie tylko siłą, ale także sprytem i kodeksem honorowym, co odróżniało go od stereotypowych bohaterów pulpowych. Opowiadania Howarda, pełne akcji, magii i egzotycznych krain, zdobyły uznanie czytelników, a Conan stał się archetypem niepokornego wojownika. Popularność serii wzrosła w latach 60. i 70. dzięki wznowieniom książek i adaptacjom komiksowym.
Kim jest Conan? Zdolności i charakter
Conan to barbarzyńca z Cymmerii, krainy surowych gór i wojowniczych plemion, którego życie naznaczone jest walką i przygodą. Jego fizyczna siła jest niemal nadludzka – potrafi rozłupywać czaszki jednym ciosem miecza i pokonywać dzikie bestie gołymi rękami. Wyszkolony w walce wręcz, posługiwaniu się mieczem, toporem i łukiem, Conan jest niezrównanym wojownikiem, a jego refleks i wytrzymałość pozwalają mu przetrwać najcięższe bitwy. Jednak to nie tylko mięśnie czynią go wyjątkowym – bohater wykazuje się sprytem, zdolnościami taktycznymi i intuicją, które pomagają mu przechytrzyć wrogów, od złodziei po czarnoksiężników. Jego nieufność wobec cywilizacji i magii kontrastuje z ciekawością świata, co czyni go postacią wielowymiarową.
Conan kieruje się własnym kodeksem moralnym, w którym honor, lojalność wobec przyjaciół i wolność są najważniejsze. Nie jest rycerzem w lśniącej zbroi – bywa złodziejem, piratem czy najemnikiem, ale nigdy nie krzywdzi słabszych ani nie zdradza tych, którym przysiągł wierność. Jego przygody rozgrywają się w egzotycznych krainach, takich jak Stygia, Zamora czy Hyperborea, gdzie mierzy się z demonami, kultami i tyranami. Charyzma Conana, połączona z jego buntowniczą naturą, sprawia, że przyciąga zarówno sojuszników, jak i wrogów. To postać, która uosabia pierwotną wolność i siłę, pozostając ponadczasowym symbolem indywidualizmu.
Film z 1982 roku. Conan Barbarzyńca i sukces Schwarzeneggera
Film „Conan Barbarzyńca” z 1982 roku, wyreżyserowany przez Johna Miliusa i wyprodukowany przez Dino De Laurentiisa, stał się przełomem w karierze Arnolda Schwarzeneggera. Scenariusz, napisany przez Miliusa i Olivera Stone’a, luźno oparto na opowiadaniach Howarda, tworząc epicką opowieść o zemście i odkupieniu. Schwarzenegger wcielił się w Conana, którego wioska zostaje zniszczona przez kult węża dowodzony przez Thulsę Dooma (James Earl Jones). Po latach niewoli i walk gladiatorskich Conan wyrusza na poszukiwanie zemsty, sprzymierzając się z wojowniczką Valerią (Sandahl Bergman) i złodziejem Subotaiem (Gerry Lopez). Film, pełen brutalnych scen walki i mrocznej estetyki, zdobył uznanie za wierność duchowi oryginalnych historii.
Budżet filmu wyniósł około 20 milionów dolarów, a zarobił on ponad 68 milionów na świecie, stając się hitem kasowym. Ścieżka dźwiękowa Basila Poledourisa, z epickimi motywami orkiestrowymi, do dziś jest uważana za jedną z najlepszych w historii kina fantasy. Schwarzenegger, wówczas znany głównie jako kulturysta, zyskał status gwiazdy dzięki swojej charyzmie i fizycznej prezencji, mimo ograniczonego doświadczenia aktorskiego. Sukces filmu otworzył mu drzwi do ról w takich produkcjach jak „Terminator”, cementując jego wysoką pozycję w Hollywood. „Conan Barbarzyńca” pozostaje klasykiem gatunku sword and sorcery, inspirując kolejne pokolenia twórców.
Komiksy o Conanie. Od Marvela do Dark Horse
Komiksy o Conanie zadebiutowały w 1970 roku nakładem Marvel Comics, pod tytułem „Conan the Barbarian”. Scenariusze pisał Roy Thomas, a ilustracje tworzył Barry Windsor-Smith, których prace wiernie oddawały ducha opowieści Howarda. Seria, obejmująca 275 numerów do 1993 roku, przedstawiała zarówno adaptacje opowiadań, jak i nowe historie, eksplorując przygody Conana w różnych etapach jego życia. W 1974 roku Marvel uruchomił magazyn „The Savage Sword of Conan”, skierowany do starszych czytelników, z czarno-białymi ilustracjami i bardziej brutalnymi historiami. Komiksy te zdobyły ogromną popularność, sprzedając się w milionach egzemplarzy.
W 2003 roku prawa do Conana przejęło wydawnictwo Dark Horse Comics, które kontynuowało serię pod tytułem „Conan”. Nowe komiksy, autorstwa takich twórców jak Kurt Busiek i Timothy Truman, skupiały się na wierności literackiemu pierwowzorowi, wprowadzając bardziej realistyczną kreskę. W Polsce komiksy o Conanie ukazywały się w latach 90. nakładem TM-Semic, a później Egmontu, choć w ograniczonym zakresie. Tłumaczenia obejmowały wybrane numery „Conan the Barbarian” i „The Savage Sword of Conan”. Współczesne wydania kolekcjonerskie, dostępne w księgarniach specjalistycznych, przyciągają nowych fanów, a oryginalne numery Marvela są poszukiwane przez kolekcjonerów.
Dlaczego postać Conana fascynuje?
Popularność Conana wynika z uniwersalności jego postaci i ponadczasowych motywów, takich jak walka o wolność, odwaga i bunt przeciwko tyranii. Opowiadania Howarda, choć osadzone w fikcyjnym świecie, odwołują się do pierwotnych instynktów i archetypów, które przemawiają do czytelników niezależnie od epoki. Conan, jako barbarzyńca w cywilizowanym świecie, uosabia tęsknotę za prostszym, bardziej autentycznym życiem, wolnym od ograniczeń społecznych. Jego przygody, pełne akcji, egzotycznych krain i nadprzyrodzonych zagrożeń, oferują eskapizm, który przyciąga miłośników fantasy. Styl Howarda, łączący poetycką prozę z brutalną narracją, nadał historiom literacką głębię.
Film z 1982 roku wprowadził Conana do masowej popkultury, a Schwarzenegger stał się żywym symbolem postaci, przyciągając widzów swoją charyzmą. Komiksy Marvela i Dark Horse rozszerzyły uniwersum, oferując nowe historie i wizualną estetykę, która zachwycała fanów. Gry wideo, takie jak „Conan Exiles” z 2018 roku, oraz seriale animowane z lat 90. dodatkowo podtrzymywały zainteresowanie marką. Conan pozostaje ikoną, ponieważ łączy w sobie siłę fizyczną z niezależnością ducha, inspirując zarówno twórców, jak i odbiorców. Jego wpływ widoczny jest w literaturze, filmach i grach, od „Władcy Pierścieni” po „Grę o tron”.
Conan w Polsce. Odbiór i fandom
W Polsce Conan zyskał popularność w latach 80. i 90., głównie dzięki tłumaczeniom opowiadań Howarda oraz filmowi z Schwarzeneggerem. Książki, wydawane przez takie oficyny jak Amber czy Rebis, cieszyły się uznaniem wśród miłośników fantasy, choć ich nakłady były ograniczone. Film „Conan Barbarzyńca”, emitowany w telewizji i dostępny na kasetach VHS, stał się kultowy, a Schwarzenegger zyskał status idola wśród młodzieży. Komiksy, publikowane przez TM-Semic, były rarytasem dla kolekcjonerów, choć ograniczone tłumaczenia sprawiały, że wielu fanów szukało oryginalnych wydań. Współczesne wznowienia książek i komiksów, dostępne w księgarniach internetowych, odnowiły zainteresowanie serią.
Polski fandom Conana skupia się głównie wokół literatury i filmu, choć gry wideo, takie jak „Conan Exiles”, przyciągają młodszych odbiorców. Konwenty fantastyki, takie jak Polcon czy Falkon, często goszczą panele poświęcone heroic fantasy, gdzie omawiane są dzieła Howarda. Fani cenią Conana za jego bezkompromisowość i epicki rozmach opowieści, które kontrastują z bardziej złożonymi narracjami współczesnego fantasy. Społeczności internetowe, takie jak fora czy grupy na Facebooku, dzielą się analizami, fanartami i wspomnieniami związanymi z filmem. Conan, choć mniej popularny niż w latach 90., pozostaje ważną częścią polskiej kultury fantastycznej.
Conan Barbarzyńca: (c) Rysunki.pl / GR
Zobacz też:
> Dziecko Rosemary – horror
> Wszystkie części Harrego Pottera
