Honorowy dawca krwi to osoba, która dobrowolnie i bezpłatnie oddaje krew, ratując życie innym. W Polsce system krwiodawstwa opiera się na takich altruistycznych gestach, wspieranych przez regionalne centra krwiodawstwa. Proces oddawania krwi jest ściśle regulowany, a dawcy mogą korzystać z różnych przywilejów. Kto może zostać dawcą, jak wygląda procedura oraz jakie znaczenie ma krwiodawstwo dla społeczeństwa? Statystyki pokazują, że liczba dawców stale rośnie, co świadczy o rosnącej świadomości społecznej
Kim jest honorowy dawca krwi? Wymagania i statystyki
Honorowy dawca krwi to osoba, która oddaje krew lub jej składniki bez oczekiwania wynagrodzenia, kierując się chęcią pomocy innym. W Polsce tytuł ten przysługuje każdemu, kto choć raz oddał krew i zarejestrował się w jednostce organizacyjnej publicznej służby krwi, takiej jak Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa (RCKiK). Aby zostać dawcą, należy mieć od 18 do 65 lat, ważyć co najmniej 50 kilogramów i cieszyć się dobrym zdrowiem. Przeciwwskazania obejmują choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca czy nadciśnienie, a także czasowe ograniczenia, na przykład po zabiegach chirurgicznych czy tatuażach. Każda donacja jest poprzedzona badaniem lekarskim, które potwierdza zdolność do oddania krwi.
Statystyki wskazują na rosnącą liczbę dawców w Polsce. W 2009 roku zarejestrowano 688 060 dawców, a w 2017 roku dokonano 1 305 600 donacji krwi i jej składników. W 2020 roku, mimo pandemii, odnotowano 657 800 donacji, co pokazuje, że system krwiodawstwa pozostaje stabilny nawet w trudnych czasach. W 2023 roku szacuje się, że aktywnych dawców jest około 600 000, a liczba ta stale rośnie dzięki akcjom promocyjnym i większej dostępności krwiobusów. System honorowego krwiodawstwa działa w Polsce od 1958 roku, kiedy to Polski Czerwony Krzyż zaczął organizować zbiórki krwi na szeroką skalę.
Jak przebiega proces oddawania krwi? Procedura i miejsca
Proces oddawania krwi jest tak zorganizowany, aby zapewnić bezpieczeństwo zarówno dawcy, jak i biorcy. Rozpoczyna się od rejestracji w punkcie pobrań, gdzie kandydat przedstawia dokument tożsamości i wypełnia kwestionariusz zdrowotny. Następnie przeprowadzane jest badanie wstępne, obejmujące pomiar ciśnienia, tętna i poziomu hemoglobiny, aby upewnić się, że oddanie krwi nie zaszkodzi dawcy. Jeśli wyniki są prawidłowe, następuje właściwe pobranie krwi, które trwa od 5 do 10 minut. Standardowo pobiera się 450 mililitrów krwi pełnej, co stanowi około 10% całkowitej objętości krwi w organizmie dorosłego człowieka.
Pobieranie krwi odbywa się w stacjonarnych punktach, takich jak regionalne centra krwiodawstwa w dużych miastach, np. Warszawie, Krakowie czy Gdańsku, a także w szpitalach i przychodniach. Coraz większą rolę odgrywają krwiobusy, czyli mobilne jednostki pobrań, które docierają do mniejszych miejscowości, zakładów pracy i uczelni. W 2013 roku krwiobusy przeprowadziły ponad 12 000 akcji wyjazdowych, co znacząco zwiększyło dostępność donacji. Po pobraniu krew jest przechowywana w specjalnych warunkach i poddawana badaniom na obecność chorób zakaźnych, takich jak HIV czy wirusowe zapalenie wątroby, zanim trafi do szpitali i klinik.
Przywileje honorowych dawców krwi
Honorowi dawcy krwi w Polsce mogą liczyć na szereg przywilejów, które są wyrazem uznania dla ich altruizmu. Po każdej donacji przysługuje zwolnienie od pracy w dniu oddania krwi oraz w dniu następnym, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Dawcy otrzymują również posiłek regeneracyjny o wartości 4500 kalorii, najczęściej w postaci czekolad, soków i batonów. Zwrot kosztów dojazdu do punktu pobrań jest możliwy na podstawie okazania biletu, co ułatwia dostęp do donacji osobom z mniejszych miejscowości. Każdy, kto oddał krew co najmniej trzy razy, może otrzymać kartę identyfikacyjną grupy krwi, która jest uznawana przez służbę zdrowia.
Osoby regularnie oddające krew mogą uzyskać tytuł Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi, przyznawany po oddaniu 5 litrów krwi (kobiety) lub 6 litrów (mężczyźni). Tytuł ten, nadawany przez Polski Czerwony Krzyż, wiąże się z dodatkowymi uprawnieniami, takimi jak korzystanie z opieki zdrowotnej poza kolejnością w placówkach publicznych oraz zniżki na leki refundowane, w tym preparaty witaminowe, kwas foliowy i żelazo. W niektórych miastach, np. w Gdańsku czy Poznaniu, dawcy po oddaniu 15 litrów krwi (kobiety) lub 18 litrów (mężczyźni) mogą korzystać z bezpłatnej komunikacji miejskiej. Po oddaniu 20 litrów krwi możliwe jest uzyskanie odznaki „Honorowy Dawca Krwi – Zasłużony dla Zdrowia Narodu”, nadawanej przez Ministra Zdrowia, choć nie wiąże się ona z dodatkowymi przywilejami. W 2023 roku zaproponowano nowe odznaczenie dla kobiet po 40 litrach i mężczyzn po 50 litrach krwi, co ma dodatkowo motywować długoletnich dawców.
Znaczenie honorowego krwiodawstwa
Honorowe krwiodawstwo stanowi fundament polskiego systemu ochrony zdrowia, umożliwiając leczenie pacjentów po wypadkach, operacjach czy w trakcie terapii onkologicznych. Każda jednostka krwi może zostać rozdzielona na składniki – czerwone krwinki, osocze i płytki krwi – co pozwala na precyzyjne dopasowanie do potrzeb biorców. W 2022 roku odsetek donacji realizowanych w ramach akcji mobilnych i stacjonarnych wzrósł, co świadczy o skuteczności kampanii społecznych promujących krwiodawstwo. Organizacje takie jak Polski Czerwony Krzyż czy Narodowe Centrum Krwi aktywnie zachęcają do regularnego oddawania krwi, organizując akcje w szkołach, na uczelniach i w miejscach pracy.
Społeczność honorowych dawców krwi w Polsce jest zróżnicowana, obejmując zarówno młodych ludzi, jak i osoby starsze, które od lat angażują się w pomoc innym. W 2017 roku wprowadzono zmiany w zasadach nadawania odznak, upraszczając proces dla dawców oddających 20 litrów krwi, co zwiększyło liczbę aplikacji o odznaczenia. Działania te, wspierane przez media społecznościowe i lokalne inicjatywy, przyczyniają się do budowania solidarności społecznej i świadomości, że krew jest niezastąpionym darem życia.
Honorowy dawca krwi: (c) Rysunki.pl / GR
Zobacz też:
>
>
