Malarstwo Adolfa Hitlera budzi ciekawość nie tylko ze względu na mroczną historię twórcy, ale też dlatego, że zachowane prace ukazują talent, który mógł potoczyć się inną drogą. Setki akwarel, rysunków i szkiców przetrwały wojnę, rozproszone po muzeach i kolekcjach prywatnych. Historia odrzucenia przez wiedeńską akademię zmienia bieg wydarzeń, które wstrząsnęły światem
Młody Adolf Hitler spędzał godziny nad szkicownikiem w Linzu, kopiując pocztówki i rysując budynki miejskie z precyzją godną architekta. Matka Klara zachęcała syna do sztuki, widząc w nim ucieczkę przed surowym ojcem Aloisem, który marzył o karierze urzędniczej. Po śmierci rodziców w 1907 i 1908 roku osiemnastoletni Hitler wyjechał do Wiednia z walizką pełną rysunków i marzeniem o Akademii Sztuk Pięknych. Egzamin wstępny w październiku 1907 roku przyniósł porażkę. Komisja uznała prace za zbyt architektoniczne, pozbawione ludzkich postaci. Rok później powtórzył próbę i znów usłyszał odmowę, choć profesor zalecił mu studia architektoniczne.
W Wiedniu Hitler malował nocami przy świetle lampy naftowej, kopiując widoki z pocztówek i sprzedając je turystom za kilka koron. Żył w schronisku dla bezdomnych, gdzie dzielił pokój z innymi marzycielami, a rano wychodził na Ringstrasse szukać motywów. Jego akwarele przedstawiały katedrę św. Szczepana, operę wiedeńską czy mosty nad Dunajem, zawsze w perspektywie liniowej, z dbałością o detale architektoniczne. Sprzedawał prace żydowskim handlarzom sztuki, którzy płacili grosze, nie wiedząc, że klientem jest przyszły śmiertelny wróg. W tym okresie powstało ponad dwieście obrazów, głównie formatu pocztówkowego, które dziś osiągają ceny liczone w dziesiątkach tysięcy dolarów.
Co malował Adolf Hitler. Tematy i technika prac
Malarstwo Adolfa Hitlera koncentrowało się na pejzażach miejskich i wiejskich i rzadko pojawiały się postacie ludzkie. Jego ulubionymi motywami były ruiny zamków, alpejskie chaty i wiedeńskie ulice o zmierzchu, malowane delikatnymi pociągnięciami pędzla. Używał akwareli i ołówka, czasem tempery, zawsze na papierze lub tekturze, nigdy na płótnie olejnym. Kolorystyka pozostawała stonowana, z dominacją szarości, błękitów i zieleni, co nadawało pracom melancholijny nastrój. Krytycy zauważają brak dynamiki i emocji, a prace wydają się poprawne technicznie, lecz „chłodne”.
W Monachium, dokąd przeniósł się w 1913 roku, Hitler kontynuował malowanie na zlecenie, kopiując plakaty reklamowe i widoki miasta. Mieszkając przy Schleissheimer Strasse 34, wychodził na Englischen Garten, gdzie szkicował łabędzie i mostki. W tym okresie powstały akwarele z Frauenkirche i ratusza, które dziś znajdują się w zbiorach Armii USA, skonfiskowane po wojnie. Technika poprawiła się, pojawiły się efekty świetlne i cieniowanie, choć kompozycje nadal pozostały sztywne. Hitler podpisywał prace inicjałami A.H. lub pełnym nazwiskiem, czasem dokładnie je datując.
Gdzie Adolf Hitler uczył się malarstwa? Samouk czy uczeń
Adolf Hitler nigdy nie ukończył formalnej edukacji artystycznej, choć marzył o akademii. W Linzu uczęszczał do Realschule, gdzie nauczyciel rysunku chwalił jego zdolności techniczne. Samodzielnie kopiował dzieła z książek o sztuce, studiując perspektywy i architekturę budynków. W Wiedniu odwiedzał muzea, godzinami stojąc przed obrazami Makarta i Waldmüllera, kopiując detale w szkicowniku. Czytał podręczniki malarstwa, choć brakowało mu mentora i systematycznych lekcji.
W Monachium zapisał się na kursy rysunku, ale szybko zrezygnował, uważając profesorów za niekompetentnych. Preferował naukę przez obserwację, spacerując po mieście z blokiem rysunkowym. Kolega z schroniska Reinhold Hanisch wspominał, jak Hitler poprawiał jego prace, wskazując błędy perspektywy. Talent do kopiowania był oczywisty, a oryginałów powstawało mało. Brak formalnego wykształcenia ograniczał artystyczny rozwój, uniemożliwiając eksperymenty z formą i kolorem.
Ile prac pozostawił Adolf Hitler? Losy jego kolekcji
Szacuje się, że malarstwo Adolfa Hitlera obejmuje od 700 do 3000 prac, w zależności od tego, które prace uznaje się za jego autorstwa. Najwięcej powstało w latach 1908-1914, gdy utrzymywał się ze sprzedaży akwarel. Po 1933 roku malował rzadko, skupiając się na polityce, choć w Berghofie miał pracownię z widokiem na Alpy. Zachowane obrazy znajdują się w Muzeum Historycznym w Waszyngtonie, archiwach bawarskich i kolekcjach prywatnych. Część zniszczono w bombardowaniach, inne skonfiskowali alianci.
W 1945 roku Armia USA przejęła ponad 10 tysięcy dzieł sztuki z rezydencji nazistów, w tym prace Hitlera. Katalogi aukcyjne wymieniają akwarele z lat wiedeńskich, sprzedawane za 10-50 tysięcy euro. Fałszerstwa komplikują rynek, eksperci badają podpis i papier. W Niemczech handel obrazami Hitlera jest legalny, choć budzi kontrowersje etyczne. Kolekcjonerzy cenią historyczną wartość, ignorując estetykę.
Czy Adolf Hitler miał duszę artysty?
Malarstwo Adolfa Hitlera służyło jako ucieczka przed biedą i niepewnością, ale też wyraz narcyzmu. W „Mein Kampf” pisał o powołaniu artystycznym, obwiniając akademię o zmarnowanie talentu. Przyjaciele wspominali, jak godzinami dyskutował o sztuce, krytykując modernizm i chwaląc klasyków. W Berghofie projektował wnętrza, dobierając kolory i meble z dbałością o detale. Muzyka Wagnera i malarstwo Böcklina inspirowały wizje monumentalnej architektury.
Nawet jako dyktator organizował wystawy „sztuki zdegenerowanej”, niszcząc dzieła Picassa i Kandinsky’ego. Sam marzył o wielkich płótnach historycznych, których nigdy nie namalował. Pasja artystyczna mieszała się z megalomanią, sztuka miała służyć propagandzie. W bunkrze w 1945 roku podobno szkicował plany odbudowy Linzu jako miasta kultury. Śmierć przerwała marzenia o karierze malarza-architekta.
A gdyby Hitler został artystą? Alternatywna historia
Gdyby Akademia Sztuk Pięknych przyjęła Adolfa Hitlera w 1907 roku, historia świata mogłaby potoczyć się inaczej. Studia architektoniczne dałyby mu zawód i stabilizację, być może w Wiedniu lub Monachium. Malarstwo Adolfa Hitlera ewoluowałoby pod okiem profesorów, może porzuciłby akwarele na rzecz oleju. Sukces jako ilustrator pocztówek lub projektant mógł zaspokoić jego ambicje. Brak politycznych frustracji ograniczyłby radykalizację.
W alternatywnej rzeczywistości Hitler otwiera pracownię w Monachium, malując widoki Alp dla turystów. Wydaje albumy akwarel, zyskuje uznanie w kręgach konserwatywnych. I wojna światowa przerywa karierę, ale wraca do pędzla jako weteran. W latach 30. projektuje pawilony na wystawach, unika polityki. Świat nie zna führera, pozostaje prowincjonalnym malarzem pejzaży. I nie przeczytałbyś tego artykułu, bo na pewno by nie powstał.
Co sprawiło, że artysta został dyktatorem? Psychologia wyboru
Odrzucenie przez akademię stało się traumą, którą Adolf Hitler nosił przez lata. Bieda w Wiedniu, antysemickie pamflety i frustracja stworzyły grunt pod radykalizm. Malarstwo przestało wystarczać, a polityka dała poczucie władzy. Charyzma oratorska zastąpiła pędzel, tłumy stały się płótnem. Sztuka pozostała narzędziem, nie celem.
Psycholodzy wskazują na narcyzm i potrzebę uznania jako motory zmiany. Brak sukcesu artystycznego skierował energię w destrukcję. Propaganda wykorzystała wizje architektoniczne, budując monumenty ku chwale Rzeszy. Malarz stał się architektem narodu, malującym historię krwią. Losy zależały od decyzji komisji egzaminacyjnej w 1907 roku.
Malarstwo Adolfa Hitlera: (c) Rysunki.pl / GR
Zobacz też:
> Malarstwo abstrakcyjne
> Malarstwo kobiet
